Właściwości sorpcyjne gleby a nawożenie kukurydzy

Przedsiewne nawożenie kukurydzy azotem

Kukurydza charakteryzuje się wysoką produkcją biomasy, o dużej koncentracji składników pokarmowych, dlatego też do realizacji swojego potencjału plonotwórczego wymaga pokrycia zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki pokarmowe. W przypadku kukurydzy uprawianej na ziarno średnie pobranie jednostkowe makroelementów przez 1 tonę ziarna wraz z odpowiednią masą słomy kształtuje się następująco: 20 – 30 kg N, 8 – 10 kg P2O5, 22 – 32 kg K2O, 4 – 6 kg MgO, 3 – 4 kg S oraz 4 – 5 kg CaO. Racjonalne nawożenie kukurydzy sprowadza się głównie do kontroli działania azotu, zarówno poprzez ustalenie optymalnej dawki nawozowej, jak i poprawę efektywności jego stosowania, co można uzyskać poprzez regulację odczynu gleby i zasobności w przyswajalny fosfor i potas oraz odpowiednie zaopatrzenie roślin w magnez, siarkę i mikroelementy, w tym głównie w cynk i bor.

Co to są właściwości sorpcyjne gleby?

Właściwości sorpcyjne gleby odnoszą się do zdolności gleby do adsorpcji i absorpcji różnych substancji, takich jak woda, składniki odżywcze, a także zanieczyszczenia i inne cząsteczki chemiczne. Proces sorpcji umożliwia glebie zatrzymywanie tych substancji. Sorpcyjne właściwości gleby zależą od wielu czynników, w tym od jej składu mineralogicznego, zawartości materii organicznej, pH oraz historii użytkowania i zarządzania glebą. Te właściwości wpływają na dostępność składników odżywczych dla roślin oraz na zdolność gleby do usuwania lub zatrzymywania szkodliwych substancji przed ich przedostaniem się do wód gruntowych. 

Zasobność gleby w składniki pokarmowe a ustalanie dawek nawozowych

Przy ustalaniu dawek nawozowych w uprawie kukurydzy należy uwzględnić nie tylko potrzeby pokarmowe rośliny, ale również zasobność gleby w składniki pokarmowe. Kukurydza ma bardzo wysokie wymagania pokarmowe, szczególnie w stosunku do potasu, którego powinna pobrać najwięcej ze wszystkich składników. Potas odgrywa istotną rolę przez cały okres wegetacji, wpływając między innymi na kontrolę gospodarki wodnej i azotowej rośliny. Z kolei fosfor odgrywa ważną rolę w początkowych fazach rozwojowych, bowiem odpowiada za rozwój systemu korzeniowego kukurydzy. Optymalne zaopatrzenie kukurydzy w fosfor i potas wpływa na dobre zawiązywanie i zaziarnianie kolb oraz dostatecznie długi okres nalewania ziarna, co skutkuje uzyskaniem wysokich plonów.

W uprawie kukurydzy wskazane jest, aby gleba przed siewem miała co najmniej średnią zasobność w fosfor i potas. W przypadku uprawy kukurydzy na glebach lekkich zasobność w potas przyswajalny powinna mieścić się w wysokiej klasie, a mianowicie wynosić około 18 mg K2O/100 g gleby. Przy takim poziomie zasobności dawka nawozowa tego makroskładnika powinna stanowić od 50 do 75% potrzeb pokarmowych kukurydzy. Nawożenie fosforem i potasem w uprawie kukurydzy należy zawsze rozpatrywać w zmianowaniu, bowiem efektywne nawożenie tymi składnikami zależy od właściwego zagospodarowania resztek pożniwnych. Z plonem ziarna kukurydza wynosi większość pobranego fosforu i zdecydowanie niewielką część potasu, stąd też w przypadku gdy słoma pozostaje na polu, potrzeby nawozowe tej rośliny względem fosforu mogą być większe niż w stosunku do potasu.

Dobre rezultaty nawozowe, poprzez zwiększenie stężenia fosforu w roztworze glebowym, daje nawożenie zlokalizowane, które wykonywane jest łącznie z siewem ziarna. Bardzo dobre efekty uzyskuje się poprzez zastosowanie nawozów wieloskładnikowych, które poza fosforem zawierają amonową formę azotu, sprzyjającą pobieraniu fosforu. Przyjmuje się, że dzięki zlokalizowanemu stosowaniu nawozów możliwe jest zwiększenie efektywności ich działania od kilku do nawet 30%. Efektywność pobierania fosforu przez rośliny zależy w dużym stopniu od warunków termicznych, a pobieranie tego makroskładnika przez rośliny zachodzi w temperaturach wyższych niż 12 ºC. W związku z tym wskazane jest, aby fosfor w nawozach znajdował się w formach dobrze rozpuszczalnych, co umożliwi lepszą jego dostępność dla roślin, szczególnie w okresach krytycznych.

Nawożenie azotem kukurydzy – dlaczego jest najlepszym rozwiązaniem?

Najbardziej plonotwórczym składnikiem nawozowym w uprawie kukurydzy jest azot. Nawożenie kukurydzy azotem należy dostosować do potrzeb pokarmowych rośliny, ponieważ jego nadmiar skutkuje opóźnieniem wytwarzania i dojrzewania kolb. Intensywne pobieranie azotu ma miejsce na kilka dni przed kwitnieniem wiech i zwiększa się aż do okresu dojrzewania. W okresie od kwitnienia do pełnej dojrzałości kukurydza pobiera ponad połowę całkowitej dawki azotu. Analogicznie jak w przypadku fosforu, pobieranie azotu zależy w znacznym stopniu od temperatury, przy czym w temperaturze poniżej 5 ºC dochodzi do wyraźnego ograniczenia jego pobierania, które wzrasta przy temperaturze powyżej 15 ºC. Kukurydza ponad połowę całkowitej dawki azotu pobiera w okresie od kwitnienia do pełnej dojrzałości. Jeśli chodzi o nawożenie azotem kukurydzy, w uprawie tej rośliny dobrze sprawdzają się nawozy wolno działające, zawierające amidową i amonową formę azotu, które umożliwiają dostępność azotu dla roślin przez cały okres wegetacji.

Właściwości sorpcyjne gleby a nawożenie kukurydzy azotem

Racjonalne nawożenie azotem kukurydzy związane jest z odpowiednim podziałem dawki, który zależy między innymi od rodzaju gleby. Na glebach cięższych, o dobrze rozwiniętym kompleksie sorpcyjnym, aplikacja azotu zalecana jest w całości przed siewem roślin. Z kolei przy uprawie kukurydzy na glebach lżejszych wskazane jest stosowanie dawek podzielonych, w tym od 50 do 70% całkowitej dawki azotu przed siewem roślin, zaś pozostałą część tego makroskładnika pogłównie, najpóźniej do fazy 4 – 6 liścia. Należy przy tym pamiętać, że im gleba jest lżejsza tym przedsiewna dawka azotu powinna być niższa.

dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. uczelni