Potas jako niezbędny element dla energicznego wzrostu

Jeden z elitarnych 17 pierwiastków, potas (K) jest niezbędny do wzrostu, rozwoju i reprodukcji roślin. Wraz z azotem (N) i fosforem (P) potas jest klasyfikowany jako makroskładnik i jest nazywany „regulatorem”, ponieważ aktywnie uczestniczy w aktywacji i regulacji wielu procesów roślinnych. Ponieważ roślina potrzebuje potasu w stosunkowo dużych ilościach, zagłębmy się w to, jak zastosować ten ważny element i jak działa on w roślinie.

Rola i funkcje potasu w roślinie

Potas zachowuje się inaczej niż inne makroskładniki takie jak azot i fosfor, gdy wchodzi do rośliny w tym sensie, że nie staje się częścią struktury materii organicznej rośliny. Zamiast tego wchodzi w szeroki wachlarz komórek roślinnych i jest kluczowy w aktywacji i udanej realizacji wielu chemicznych i fizycznych procesów roślinnych.

Potas jest niezbędny do aktywacji i manipulacji ponad 60 enzymów. Pomaga zarządzać kształtem cząsteczek enzymów, tak aby ich „miejsca aktywne” były dostępne i gotowe do pracy. Potas może również neutralizować ujemnie naładowane jony organiczne i inne związki w roślinie, po to aby ustabilizować wewnętrzne pH rośliny między 7,0 a 8,0 co jest pożądanym poziomem dla optymalnej aktywności enzymów. Odpowiedni poziom potasu w roślinie i jej komórkach pomaga zapewnić wyższy poziom aktywności enzymów, które wspierają energiczny wzrost.

Potas odgrywa również istotną rolę w pobieraniu wody i składników odżywczych. Wpływa na regulację aparatów szparkowych, czyli małych struktur rośliny umiejscowionych na liściach i łodygach, które otwierają się i zamykają, aby umożliwić wydostanie się tlenu i pary wodnej z rośliny oraz dwutlenku węgla. W czasie niedoboru wody pozostają zamknięte, pomagając w ten sposób utrzymać odpowiedni poziom uwilgotnienia roślinie. Wyspecjalizowane komórki na zewnętrznych krawędziach aparatów szparkowych, zwane „komórkami ochronnymi”, kontrolują czynności otwierania i zamykania. Potas bierze udział w regulacji funkcji tych komórek. Gdy poziom potasu jest zbyt niski, aparaty szparkowe otwierają się lub zamykają znacznie wolniej oraz ich szczelne zamknięcie jest utrudnione. Szczelnie zamknięte aparaty szparkowe pomagają zmniejszyć utratę wody z rośliny, a szparki, które szybciej się otwierają, pozwolą większej ilości dwutlenku węgla przedostać się do liści, co zwiększy szybkość fotosyntezy.

Oznaki niedoboru potasu

Gdy poziom potasu jest zbyt niski, fizyczna jakość rośliny i jej kwiatów lub owoców zmniejsza się. Może to prowadzić do mniej odpornych na choroby roślin, a także mieć wpływ na wytrzymałość strukturalną warzyw, co skutkuje krótszym okresem trwałości. Okresy niedoboru potasu, nawet krótkie, mogą powodować, że roślina produkuje niższe plony. Ma to szczególne przełożenie wtedy, gdy niedobory występują podczas krytycznych etapów rozwoju, takich jak faza reprodukcyjna, podczas której tworzą się kwiaty i owoce.

Wizualne objawy niedoboru potasu pojawiają się początkowo na najstarszych częściach (liściach) rośliny. Wynika to z faktu, iż jony K⁺ w roślinie są bardzo ruchliwe i w momencie, kiedy roślina rośnie, a potas występuje w niedostatecznej ilości jony te z jej starszych partii przechodzą do nowo powstających. Na roślinie występują wówczas symptomy braku pierwiastka widoczne „gołym okiem”.  Na starszych liściach zaczyna rozwijać się brzeżna chloroza, która rozprzestrzenia się na krawędzie liści, powodując „przypalony” wygląd. Na owocach ogórka następuje przewężenie części przy szypułkowej. Rośliny z niedoborem potasu mogą również łatwiej więdnąć, ponieważ poziom uwilgotnienia nie jest właściwie regulowany, przez co roślina może stać się bardziej podatna na ataki szkodników i chorób.

Oznaki nadmiernego potasu

Ważne jest, aby producent zwracał szczególną uwagę na ilości potasu jakie dostarcza dla rośliny, ponieważ większość roślin może wchłonąć więcej potasu niż jest to konieczne do prawidłowego funkcjonowania. Skłonność ta określana jest jako „konsumpcja luksusowa”. Gdy potas jest w nadmiarze, może powodować niedobór azotu, a także niekorzystnie oddziaływać z wapniem (Ca) i magnezem (Mg), co może prowadzić do niedoboru jednego lub obu z nich. Ogólną zasadą do zapamiętania jest to, że rośliny preferują wyższe poziomy azotu i niższych poziomów potasu podczas etapów wzrostu wegetatywnego i odwrotnie dla etapów kwitnienia i owocowania. Ponadto, nadmierne poziomy wapnia w strefie korzeniowej mogą powodować zmniejszenie wchłaniania potasu.

Jaki potas zastosować

Gleby często zawierają wysoki poziom potasu, ale istnieje on jako część innych związków mineralnych gleby i jest ogólnie niedostępny do konsumpcji korzeniowej. Zaledwie 3-10% stanowi tylko formę przyswajalną dla roślin.

Na etykietach nawozów potas jest przedstawiany jako jego tlenek K2O. Wśród nawozów potasowych możemy wybrać ich formę chlorkową lub siarczanową.

W zależności od gatunku i wrażliwości na chlorki możemy wyróżnić 4 grupy dla których powinniśmy dobrać odpowiedni nawóz potasowy.

Wybierając nawóz w formie chlorkowej należy pamiętać że chlor działa toksycznie na młody rozwijający się system korzeniowy, zakłóca również wschody, co bezpośrednio przekłada się na wielkość i jakość plonu. Dlatego decydując się na zastosowanie np. soli potasowej powinniśmy zrobić to z odpowiednim wyprzedzeniem tak by część chlorków mogła zostać przepłukana i żeby w ten sposób ograniczyć ich negatywne działanie na rośliny.

Stosowanie nawozów wieloskładnikowych od firmy Timac Agro opartych o siarczan potasu takich jak Eurofertil 33 N-Process czy też Eurofertil TOP 30 Horti zapewnia bezpieczeństwo dla upraw „nie lubiących” chloru. Wraz z tymi nawozami dostarczamy również niezbędnej siarki w dużych ilościach. Nawozy te są uzupełnione o innowacyjne technologie w których w pierwszym przypadku mamy zabezpieczony azot przed ulatnianiem i wymywaniem zaś w drugim mamy chroniony fosfor który jest dostępny zarówno w środowisku kwaśnym jak i zasadowym i dodatkowo jest tu substancja poprawiająca ukorzenianie. Również do produkcji ekologicznej warzyw firma Timac Agro posiada nawóz oparty o siarczan potasu o nazwie Physio Natur PKS 41 który również wsparty jest o kompleks biostymulujący poprawiający ukorzenianie się rośliny (kompleks Physio+).

Po starannym dobraniu odpowiedniego dla poszczególnych gatunków nawozu potasowego i podaniu go w odpowiedniej ilości w oparciu o analizę gleby umożliwimy roślinie osiągnięcie pełnego potencjału zarówno pod względem plonowania jak i odpowiedniej jakości.

Karol Majchrowski

Główny specjalista ds. warzywnictwa