Choroby jabłoni występujące w polskich warunkach

Jabłoń ( Jabłoń domowa – Malus domestica Borkh.) jest gatunkiem uprawianym towarowo w Polsce na największą skalę. Polska zajmuje trzecie miejsce w Europie pod względem powierzchni uprawy wszystkich gatunków drzew owocowych. Jeśli chodzi o produkcję jabłek jesteśmy największym producentem w Europie. Na świecie zajmujemy czwarte miejsce. W związku z tak dużą produkcją jabłek nowoczesne sady często prowadzone są w monokulturach. Na wielkich powierzchniach dominującym gatunkiem jest jabłoń. Stwarza to idealne warunki do rozwoju i rozmnażania patogenów porażających drzewa.

Choroby jabłoni a plony

Choroby jabłoni często nękają polskich sadowników. Ochrona sadu przed patogenami powodującymi groźne choroby liści, kory i pnia jabłoni to jeden z najważniejszych czynników wpływających na jakość i ilość plonu. Bez skutecznych zabiegów prewencyjnych i ochronnych kondycja drzew znacznie spada. Walka z chorobami grzybowymi powinna być prowadzona systematycznie przez cały sezon. Jakie są najgroźniejsze choroby jabłoni?

Warto przyjrzeć się też jesiennemu nawożeniu jabłoni (zobacz więcej: https://pl.timacagro.com/jesienne-nawozenie-jabloni/).

 Najpopularniejsze choroby jabłoni występujące w polskich sadach

Choroby jabłoni, które występują w Polsce są spowodowane przez:

• wirusy,
• bakterie, 
• grzyby.

Część z nich generuje ogromne straty sadowników. Oto najpopularniejsze z nich.

Wirusowe choroby jabłoni

Bliznowatość skórki jabłek

Inaczej plamistość jabłek lub ordzawienie skórki jabłek – jest to choroba powodowana przez wiroid bliznowatości skórki jabłek (ASSVd). Objawy tej choroby jabłoni widoczne są jedynie na niektórych odmianach. Pierwsze objawy widoczne są na zawiązkach około 5 tygodni po kwitnieniu – korkowe plamy pojawiające się przy zagłębieniu kielichowym. Plamy mogą pokryć nawet 50% owocu. Choroba może porazić jedynie niektóre odmiany. Odmiany ‘Red Delicious’, ‘Elstar’, ‘Gala’. Natomiast ‘Golden Delicious’ i ‘Jonagold’ są tolerancyjne na tego patogena. Wiroidy zimują w tkankach jabłoni. Ta choroba jabłoni roznosi się w szkółkach, w trakcie wegetatywnego rozmnażania (okulizacja, szczepienie).

Chlorotyczna plamistość liści jabłoni

Choroba wywoływana przez wirusa ACLSV. Wirus wyrządza duże szkody w szkółkach i matecznikach. Patogen może powodować przedwczesne dojrzewanie owoców oraz zmniejszenie plonu nawet o 80%. Wirus może także ograniczać przyrost średnicy pnia jabłoni o 80-90%. 

W przypadku odmian uprawianych w sadach wirus ten występuje w formie utajonej. W przypadku odmian bardziej wrażliwych, kiedy występuje razem z wirusem żłobkowatości pnia jabłoni (ASGV), może powodować choroby liści jabłoni jak pierścieniową plamistość na liściach oraz ich zwijanie i deformację. liści. Dodatkowo wirus żłobkowatości powoduje zahamowanie wzrostu drzew oraz nekrozę kory.

Mozaika jabłoni

Jest to choroba wywoływana przez wirus mozaiki jabłoni (ApMV). W Polsce występuje rzadko. Zainfekowane drzewa wykazują zdecydowanie słabszy wzrost. Ograniczenie plonu porażonych drzew zależy od odmiany i może dochodzić do -40% dla ‘Jonagolda’. Chore drzewa są podatne na przemarzanie oraz infekcje kory i drewna. Na liściach występują bladożółte otaśmienia nerwów. Mogą występować nekrozy blaszek liściowych. Wirus zimuje w tkankach jabłoni. Największe zagrożenie stanowi w szkółkach, gdzie rozprzestrzenia się podczas rozmnażania wegetatywnego.

Bakteryjne choroby jabłoni

Proliferacja jabłoni

Powodowana przez fitoplazmę Candidatus. Może powodować spadek plonu nawet o 70%. Korony młodych drzew są zdeformowane, wynika to z miotlastości korony. Jedną z bardziej podatnych odmian jest ‘Golden Delicious’. Na młodych drzewkach obserwuje się zahamowanie wzrostu systemu korzeniowego o 20-40%. Fitoplazma roznoszona jest w trakcie wegetatywnego rozmnażania. Naturalnym wektorem przenoszącym tę chorobę jabłoni są miodówki.

Rak bakteryjny drzew owocowych

Choroba bakteryjna (Pseudomonas syringae pv. Syringae) powszechnie występująca we wszystkich rejonach uprawy drzew owocowych, jednak poraża głównie gatunki pestkowe. Jest to choroba kory jabłoni, poraża wszystkie nadziemne organy. Dla jabłoni i grusz nie wyrządza dużych szkód.

Grzybowe choroby jabłoni

Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych

Jest to zgnilizna owoców powodowana jest przez grzyb z typu workowców – Monilinia fructigena. Objawy gnicia owoców pojawiają się w lipcu, przed zbiorami. Choroba jabłoni rozwija się dalej po zbiorach – w przechowalniach. Owoce w miejscu porażenia są brunatne. Gnicie jest efektem infekcji miąższu w miejscach uszkodzeń mechanicznych lub żerowania szkodników. Na powierzchni porażonych owoców tworzą się brodawkowate, kremowe sporodochia ułożone w koncentryczne kręgi. Patogen poraża również pędy i zimuje na „mumiach” – porażonych owocach, pozostawionych pod drzewami.

Gorzka zgnilizna jabłek oraz zgorzel kory jabłoni

Choroby powodowane przez grzyby z rodzaju Neofabraea. Patogen poraża głównie młode drzewka w pierwszym roku po posadzeniu. Może powodować liczne wypady drzewek. Wiosną na drzewkach pojawiają się brunatne rany zgorzelowe kory. Objawy występują w okolicach uszkodzeń mechanicznych lub po cięciu. Zgorzele (zamierająca, zapadająca się kora) obejmują cały obwód pędu lub pnia. W miejscach porażenia pojawia się śluzowata wydzielina zawierająca zarodniki grzyba. Na owocach w chłodniach i przechowalniach pojawiają się drobne plamy gnilne wokół przetchlinek. W sadzie zarodniki roznoszone są przez deszcz.

Mączniak jabłoni

Ta choroba jabłoni występuje we wszystkich rejonach uprawy. Sprawcą jest grzyb Podosphaera leucotricha. Choroba bardzo groźna, niezwalczana znacznie ogranicza plony. Chore drzewa słabo rosną, są narażone na przemarznięcia. Głównym objawem choroby jest biały, mączysty nalot z grzybni. Może występować na liściach, pędach, kwiatach, a nawet owocach. Z czasem nalot gęstnieje. Patogen może powodować zwijanie liści, szczególnie tych silnie porażonych. Porażone kwiaty nie rozwijają się i zamierają. Grzyb zimuje w pąkach na porażonych pędach. Masowe infekcje mają miejsce w okresie kwitnienia.

Parch jabłoni

Bardzo groźna choroba jabłoni porażająca jabłonie na całym świecie. Powodowana jest przez gatunek grzyba Venturia inaequalis. Odmiany wrażliwe przy braku skutecznej ochrony mogą być całkowicie pozbawione plonu. W sezonie wegetacyjnym skuteczna ochrona wymaga nawet kilkunastu zabiegów. Patogen poraża owoce, liście, działki kielicha oraz niezdrewniałe pędy. Na liściach pojawiają się plamy koloru oliwkowo-zielonego. Z czasem plamy powiększają się i ciemnieją. Liście są zdeformowane, mogą żółknąć i zamierać w połowie lata. Zawiązki owoców objawiają duże, ciemniejące plamy. W miejscu porażenia owoców pojawiają się skorkowacenia. Hamuje to przyrost objętościowy owocu oraz powoduje pękanie. Objawy mogą pojawiać się także w trakcie przechowywania w postaci czarnych, kolistych plam (tzw. parch przechowalniczy). Grzyb zimuje na opadłych liściach. Grzyb jest bardzo ekspansywny, infekcja może nastąpić już po kilku godzinach zwilżenia liści.

Rak drzew owocowych

Choroba jabłoni powodowana przez grzyba Neonectria galligena. W uprawie jabłoni, choroba znana na całym świecie. Jest to choroba kory jabłoni, która ulega zniszczeniu i powstaje głęboka nekroza. Może dojść nawet do przerośnięcia grzybni aż do wałka kalusowego. Zamierać mogą duże fragmenty koron lub nawet całe drzewa. Drzewa są szczególnie podatne na infekcje kory jesienią i wiosną. Infekcje zachodzą wyłącznie w miejscach uszkodzeń kory.

Sina pleśń jabłek

Jedna z najczęściej występujących chorób przechowalniczych wywoływana przez grzyb z rodzaju Eupenicillium. Najbardziej szkodliwa jest dla późnych odmian jabłoni. Rozwija się w warunkach zbyt wysokiej wilgotności w komorach przechowalniczych. Wokół uszkodzonej skórki występują jasnobrunatne plamy gnilne, które szybko rozrastają się. Miąższ jest miękki i wodnisty. Na powierzchni plam pojawiają się zielonkawo-niebieskie skupiska grzyba. Grzyb rozprzestrzenia się w komorach przez zarodniki unoszące się w powietrzu. Zaleca się czyszczenie i dezynfekcję komór. Patogen rozwija się wolniej w komorach z KO.

Zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia jabłoni

Tę chorobę jabłoni powoduje grzyb polifagiczny (atakuje ponad 200 gatunków) Phytophthora cactorum. Grzyb ten powoduje także m. in. czarną zgniliznę korzeni truskawki oraz zgniliznę pędów truskawki. Strzępki grzybni powodują zgniliznę porażonych organów (a dokładnie tkanek miękiszowych). Miejsce porażenia przebarwia się na żółto-szary a później brunatno-czarny. Na jabłoniach patogen może rozwijać się 2-3 lata. Jest to kolejna choroba pnia i kory jabłoni. Kora przybiera brunatne lub szaro-fioletowe zabarwienie. Powoduje opóźnienie w wiosennym rozwoju pąków, drobnienie liści oraz skrócenie okresu wegetacji. Docelowo może powodować zamieranie drzew. Patogen występuje głównie na korzeniach i pniu podkładki. Na zgniliznę mało podatna jest podkładka M9. Natomiast podkładki MM106, MM104 i M7 są podatne.

Zachęcamy do przeczytania naszych artykułów dotyczących nawożenia azotem (https://pl.timacagro.com/nawozenie-azotem-dlaczego-jest-tak-wazne/), nawożenia fosforem (https://pl.timacagro.com/nawozy-fosforowe/) oraz badania gleby.

Zobacz jak skutecznie zregenerować sad po przymrozkach według specjalistów Timac Agro