Znaczenie mikroelementów w uprawie warzyw

Właściwe odżywianie roślin ma zasadnicze znaczenie dla udanej produkcji roślin warzywnych. Zintegrowane dostarczanie mikroelementów z makroelementami w odpowiedniej ilości i odpowiednich proporcjach jest jednym z najważniejszych czynników kontrolujących wzrost i rozwój roślin. Mikroskładniki odżywcze są zwykle wymagane w niewielkich ilościach, niemniej jednak są niezbędne do wzrostu roślin. Rozsądne stosowanie mikroelementów jest niezbędne do uprawy warzyw, aby uzyskać maksymalną wydajność wysokiej jakości produktów.

Metabolizm roślin, synteza chlorofilu, wzrost reprodukcyjny, kwitnienie, rozwój owoców i nasion to niektóre procesy za które odpowiedzialne są mikroelementy. Mikroskładniki odżywcze niezbędne dla roślin to bor (B), chlor (Cl), miedź (Cu), żelazo (Fe), cynk (Zn), mangan (Mn), molibden (Mo). Mikroelementy, takie jak Cl, Cu, Fe i Mn biorą udział w procesach fotosyntezy, a Zn, Cu, Fe i Mn są związane z różnymi aktywnościami enzymatycznymi. Mo z kolei jest składnikiem enzymu zwanego reduktazą azotanową. Bor związany jest z metabolizmem węglowodanów i fazą rozrodczą roślin, a także z fotosyntezą lub aktywnością enzymatyczną.

Znaczenie mikroelementów w warzywnictwie jest ogromne, a ich optymalne dostarczenie przyczynia się do zwiększenia wydajności upraw. Mikroskładniki odżywcze są zasadniczo tak samo ważne jak makroelementy, aby uzyskać lepszy wzrost, wydajność i jakość roślin.

Mikroskładniki odżywcze poprawiają skład chemiczny i ogólny stan roślin uprawnych, a także działają jako katalizatory w promowaniu różnych reakcji w roślinach. Mikroskładniki odgrywają znaczącą rolę we wzroście, rozwoju i metabolizmie roślin. Ich niedobory mogą wywoływać szereg zaburzeń, chorób fizjologicznych w roślinach, a w rezultacie mogą obniżyć jakość, a także plon warzyw. Częstość występowania ich niedoborów w uprawach znacznie wzrosła w ostatnich latach z powodu intensywności upraw, erozji gleby, strat składników pokarmowych poprzez wymywanie, wapnowanie kwaśnych gleb, niezrównoważone stosowanie nawozów, w tym NPK i brak uzupełniania mikroelementów.

Z drugiej strony, nadmiar mikroelementów może mieć działanie toksyczne i zagrażać wzrostowi roślin. Dlatego każdy producent warzyw powinien wykonywać kompleksowe analizy gleby na zawartość makro i mikroelementów. To pozwoli dobrze zaplanować dostarczanie mikroskładników i uniknąć toksycznych stężeń i szkodliwego oddziaływania na inne składniki odżywcze.

Mikroskładniki mogą być pobierane przez rośliny z gleby lub uzupełniane poprzez nanoszenie na liście. Ten drugi wariant czyli nawożenie dolistne wykazuje lepszą skuteczność działania w przypadku mikroelementów.

Poniżej znacznie poszczególnych mikroelementów dla roślin warzywnych.

Cynk jest niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju rośliny. Bierze udział w syntezie hormonów roślinnych, takich jak tworzenie auksyn i węglowodanów. To on odgrywa podstawową rolę w ważnych funkcjach komórki, takie jak np. metabolizm białek. Cynk promuje tworzenie skrobi, zwiększa żywotność nasion i siewki, zwiększa wigor. Odgrywa również istotną rolę w metabolizmie siarki i azotu. Jego niedobór powoduje międzykomórkową chlorozę starszych liści, które stają się szaro-białe i przedwcześnie opadają lub giną. Uprawy takie jak pomidor, ziemniak, fasola i cebula są bardzo wrażliwe na niedobór Zn.

Bor odgrywa zasadniczą rolę we wzroście i rozwoju nowych komórek w regionie merystematycznym roślin. Bor jest niezbędny do tworzenia ścian komórkowych, rozwoju owoców i nasion. Pomaga w tworzeniu pyłku, zapylaniu i kwitnieniu rośliny. Ważną rolą boru w roślinach jest jego wpływ na rozpuszczalność i metabolizm Ca oraz jego mobilność. B pomaga także w absorpcji azotu. Stymuluje również metabolizm i transport węglowodanów, syntezę kwasów nukleinowych, wpływa na aktywność fotosyntetyczną i wchłanianie wody. Bor zwiększa stabilność komórek roślinnych. Bor jest słabo mobilny dlatego też niedobór pojawia się najpierw na młodych tkankach tzn. wierzchołkach wzrostu czy rozwijających się owocach. Jego niedobór może powodować małe rozmiary owoców i ostatecznie niższą wydajność. Liście mogą mieć gęstą miedzianą teksturę i czasami się zwijać. Poza tym stają się kruche i wyglądają na przypalone. Niedobór boru powoduje również pękanie owoców. Rośliny warzywne, takie jak kapusta, kalafior, brokuł są bardzo wrażliwe na

niedobór boru. Przy wystąpieniu ostrego niedoboru stożek wzrostu obumiera i roślina nie zawiązuje główki. U kalafiora i brokułu może wystąpić jamistość głąba.

Żelazo jest niezbędnym mikroelementem wymaganym do prawidłowego wzrostu i funkcjonowania roślin. Żelazo działa jako katalizator w syntezie cząsteczki chlorofilu i pomaga w absorpcji innych pierwiastków. Obejmuje również syntezę DNA, syntezę białek, redukcję azotanów i siarczanów. Rośliny warzywne, takie jak pomidor, cebula, marchew i szpinak, zawierają wysoki procent żelaza. Jego niedobór objawia się głównie żółtymi liśćmi z powodu niskiego poziomu chlorofilu.

Miedź odgrywa kluczową rolę w regulacji wielu reakcji biochemicznych w roślinach. Miedź, jako ważny czynnki różnych enzymów i białek, odgrywa nieodzowną rolę w regulacji kilku procesów metabolicznych i fizjologicznych roślin. Pomaga w wykorzystaniu żelaza podczas syntezy chlorofilu. Niedobór miedzi prowadzi do zmniejszenia wzrostu, zniekształcenia młodszych liści i możliwej martwicy wierzchołka.

Mangan wiąże się z aktywacją wielu enzymów, które pomagają w fotosyntezie i oddychaniu. Aktywuje kilka ważnych reakcji metabolicznych, przyspiesza kiełkowanie i dojrzałość, zwiększając jednocześnie dostępność fosforu (P) i wapnia (Ca). Zwiększa wzrost korzeni, rozwój owoców i rozwija odporność na choroby. Pomaga także w ruchu żelaza w roślinach. Jego dostępność jest zmniejszona w glebach wapiennych o wysokim pH, ale często jest bardzo wysoka w glebach kwaśnych. Ogórki, sałata, cebula, groszek, rzodkiewki to najbardziej wrażliwe uprawy.

Molibden to mikroelement na niedobór którego większość upraw warzyw jest podatna. Molibden wpływa na efektywniejsze wykorzystanie azotu pobranego przez rośliny w postaci nawozów mineralnych. Zwiększa produkcję biomasy oraz poprawia parametry jakościowe plonu ( zwiększa zawartość azotu białkowego, a obniża zawartość azotanów.  Dodatkowo wspomaga wiązanie azotu atmosferycznego. Bierze udział w prawidłowej budowie organów wegetatywnych roślin przez co zapobiega powstawaniu np. „biczykowatości liści” u kalafiora.

Chlor jest niezbędny do fotosyntezy (tkanki chlorotyczne). Pomaga w regulacji aparatów szparkowych i zwiększa potencjał osmotyczny komórek. Jego niedobór objawia się chlorozą młodszych liści i ogólnym więdnięciem rośliny. Niedobór rzadko występuje, ponieważ chlor znajduje się w atmosferze i wodzie deszczowej. Rośliny warzywne, takie jak seler są wrażliwe na niedobór chloru.

Biorąc pod uwagę ogromne znaczenie jakie mają mikroelementy w uprawie warzyw warto zapewnić ich komfortową dostępność dla roślin najlepiej opierając się na wynikach z analizy chemicznej.

Firma Timac Agro ma w swojej ofercie zarówno nawozy granulowane jak i płynne wzbogacone o mikroelementy. W nawozach granulowanych oprócz NPK można znaleźć takie mikro pierwiastki jak Bor czy też Cynk w zależności od produktu. Gama płynna natomiast to pakiet 8 nawozów zawierających mikroelementy dopasowanych do potrzeb roślin. W produktach znajdziemy również część biostymulującą. W 7 produktach biostymulację stanowi kompleks Seactiv natomiast w jednym produkcie wyróżnikiem jest kompleks NMX. Oba kompleksy przyczyniają się do lepszego funkcjonowania całej rośliny i prowadzą w rezultacie do wyższego i o lepszych parametrach jakościowych plonu.

Karol Majchrowski

Główny specjalista ds. warzywnictwa