Zakwaszanie gleby – ciągły proces zachodzący w glebie

Zakwaszanie gleb jest procesem ciągłym, który zachodzi w glebie. Prowadzi on do obniżenia pH gleby, co w konsekwencji prowadzi do spadku jej żyzności. Prowadzi do pogorszenia ilości i jakości plonu. Jakie są przyczyny zakwaszania gleb oraz jak przeciwdziałać tym skutkom w celu zabezpieczenia swoich plonów?

Zakwaszanie gleb – przyczyny naturalne

Gleby Polski w 90% powstały z kwaśnych skał naniesionych przez lodowce, na których występuje intensywne wypłukiwanie składników zasadowych. Szczególnie proces zakwaszania gleb występuje na terenach o znacznych ilościach opadów, które sprzyjają temu zjawisku. Ponadto rozkładająca się w glebie materia organiczna pochodząca z nawozów naturalnych (obornika, gnojowicy), resztek pozbiorowych (pozostawiona słoma) czy nawozów zielonych (poplonów) są źródłem dwutlenku węgla, który sprzyja zakwaszaniu gleb. Oddychające korzenie roślin i mikroorganizmy bytujące w glebie są również źródłem CO₂ w glebie, który wpływa na zakwaszanie gleb. Dodatkowo wszelkiego rodzaju przemiany związków organicznych i związków azotu również sprzyjają intensywnemu zakwaszaniu gleb. Warto pamiętać, że opady atmosferyczne również wpływają pośrednio na zakwaszanie gleb poprzez wypłukiwanie składników zasadowych w głąb profilu glebowego.

Człowiek przyczyną zakwaszania gleb

Poza przyczynami naturalnymi jakie zachodzą w glebie przyczyniającymi się do zakwaszania gleb. Człowiek w swojej działalności również w znaczący sposób przyczynia się do postępującego zakwaszania gleb. Do najważniejszych źródeł zakwaszania gleb spowodowanych działalnością człowieka należą:

• Stosowanie nawozów mineralnych zwłaszcza azotowych i potasowych,
• Produkowanie znacznych ilości gazów wysyłanych do atmosfery głównie dwutlenku węgla i siarki oraz tlenków azotu, które wracają wraz z opadami w postaci kwaśnych deszczy,
• Ograniczenie stosowania nawozów zasadowych głównie wapniowych i magnezowych, które niwelują proces zakwaszania gleb.
• Intensywna uprawa gleby, która sprzyja procesom mineralizacji i uprawa wysokowydajnych odmian, które potrzebują stosowania większych dawek nawozów.

Skutki zakwaszania gleb

Głównym skutkiem zakwaszania gleb jest spadek ich żyzności i urodzajności. Wpływa to bezpośrednio na uzyskiwane plony, a to przekłada się na opłacalność uprawy i ekonomikę gospodarstwa.

Dlatego warto jest poznać jakie są bezpośrednie skutki zakwaszania gleb:

1.  Zwiększenie ruchliwości w glebie metali ciężkich w tym glinu, manganu i żelaza, które mogą zdyskwalifikować nasze plony jako produkt konsumpcyjny (owoce i warzywa).
2. Ograniczenie działalności mikroorganizmów glebowych, które odpowiadają za rozkład materii organicznej oraz wiązanie azotu atmosferycznego.
3. Ograniczenie rozwoju systemu korzeniowego co wpływa na słabsze pobieranie składników pokarmowych z głębszych warstw gleby.
4.  Degradacja próchnicy, a to wiąże się ze spadkiem buforowości gleb.
5.  Pogorszenie pobierania i przyswajalności składników pokarmowych m.in.:

• Azot jest narażony na straty spowodowane wypłukiwaniem go w głębsze warstwy gleby poza zasięg systemu korzeniowego, który jest płytki.
• Fosfor przechodzi w niedostępne dla roślin związki głównie z glinem i żelazem.
• Potas w warunkach gleb kwaśnych jest pobierany w nadmiernych ilościach co może być niekorzystne w roślinach przeznaczonych na paszę.
• Magnez w warunkach gleb silnie zakwaszonych jest niedostępny dla roślin.
• Molibden uregulowanie odczynu gleby podnosi dostępność tego składnika z gleby.

Przeciwdziałanie  skutkom zakwaszania gleb

Jednym z najważniejszych przeciwdziałań skutkom zakwaszania gleb jest regularne przeprowadzanie analiz gleby przeprowadzane w Stacjach Chemiczno-Rolniczych lub doświadczonych doradców firmy Timac Agro w celu sprawdzenia odczynu gleby. W razie spadku pH gleby wywołanym zakwaszeniem gleb należy niezwłocznie przeprowadzić zabieg wapnowania gleb zgodnie z zapotrzebowaniem wynikającym z analizy gleby. Do zabiegu wapnowania należy przystąpić po zbiorze rośliny przed uprawkami pożniwnymi. Należy wysiać nawóz wapniowy lub wapniowo-magnezowy i dobrze wymieszać go z glebą. 

Natomiast jeśli nie zdążyliśmy zrobić badanie gleby przed zasiewem rośliny i nie możemy wymieszać nawozu z glebą – możemy zastosować interwencyjnie nawóz PHYSIOMAX 975, który z jednej strony stworzy nam odpowiednie mikro pH w obrębie systemu korzeniowego. Ponadto dodatek PHYSIO+, czyli aminopuryny wpłynie na lepszy rozwój systemu korzeniowego, którego rozwój jest ograniczony niskim pH gleby. Dodatkowo lepiej rozwinięty system korzeniowy wpłynie na lepsze pobieranie składników pokarmowych. Warto jednak pamiętać, że takie rozwiązanie jest interwencyjne i należy po zbiorze rośliny uregulować odczyn gleby.