Fosfor dla roślin – kluczowy element dla wzrostu warzyw

Elementy uważane za podstawowe składniki odżywcze roślin są klasyfikowane jako takie ze względu na fakt, że roślina nie może prawidłowo przejść przez normalny cykl wzrostu i reprodukcji bez nich. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat badań nad wzrostem i rozwojem roślin ustalono 17 pierwiastków, które są najważniejsze dla wzrostu roślin. W przypadku braku któregokolwiek z tych elementów roślina nie rośnie i nie rozwija się w pełni o czym mówi prawo Lebiega. Podstawowe elementy są podzielone na grupy, na podstawie poziomu ważności, jaki odgrywają w rozwoju roślin. Elementy określane jako makroskładniki są najważniejsze, ponieważ roślina wymaga ich w większych ilościach lub nie może wykonać ważnych procesów rozwojowych bez nich. Wśród tych podstawowych składników pokarmowych (pierwiastków) znajduje się makroelement zwany fosforem (P).

Fosfor dla roślin

Fosfor odgrywa wiele kluczowych ról funkcjonalnych w rozwoju roślin, w tym m.in.: bierze udział w tworzeniu i wzroście korzenia, który z kolei stanowi najważniejszy element w prawidłowym funkcjonowaniu rośliny i umożliwia jej prawidłowy rozwój. Zwiększa również możliwość formowania kwiatów i owoców, utrzymuje ich jakość, wspomaga rozwój nasion i zwiększa odporność na choroby. Fosfor ma zasadnicze znaczenie dla ogólnego stanu zdrowia i siły rośliny. Jest kluczowym składnikiem w produkcji kwasów nukleinowych DNA i RNA, ponieważ łańcuchy tych substancji połączone są ze sobą właśnie wiązaniami fosforu. Nie tylko odgrywa ważną rolę w rozwoju strukturalnym rośliny, ale ma również wpływ na konwersję reakcji biochemicznych w obrębie rośliny. Należy tu przede wszystkim wspomnieć o roli, jaką odgrywa w fotosyntezie i produkcji ATP – trifosforan adenozyny, czyli struktura chemiczna, która zapewnia energię pozwalającą na wystąpienie wielu innych reakcji chemicznych w roślinie. Dzięki fotosyntezie roślina wykorzystuje energię światła w obecności chlorofilu do łączenia wody i dwutlenku węgla w proste węglowodany lub cukry. Energia resztkowa jest następnie przetrzymywana w ATP i rozprowadzana w całej roślinie w razie potrzeby.

Fosfor – gdzie występuje?

Fosfor dla roślin występuje w roztworze glebowym jako anion ortofosforanowy H2PO4– (fosforan dwuwodorowy) i HPO42– (fosforan jednowodorowy). Ponieważ ortofosforany są jonami naładowanymi ujemnie, nie mają zdolności wymiany kationów w glebie. Za to bardzo silnie oddziałują z kationami żelaza (Fe), glinu (Al) i wapnia (Ca) w glebie, tworząc związki nierozpuszczalne i niedostępne dla korzeni rośliny. Na dostępność fosforu wpływa bezpośrednio pH gleby, które powinno kształtować się na poziomie 6,5-7,2, żeby fosfor mógł być zaabsorbowany i wykorzystany przez rośliny. Korzenie roślin pochłaniają jony ortofosforanowe, gdy wchodzą w kontakt z nimi w roztworze glebowym. Korzenie o dużej produkcji bocznych włośników mają znacznie większy poziom potencjalnego pobierania fosforu.
Gleby o niskiej temperaturze i niskiej wilgotności mogą znacznie zmniejszyć zdolność korzeni do pobierania jonów fosforanowych i mogą prowadzić do niedoboru fosforu w roślinie. Fosfor jest wymagany przez roślinę w stosunkowo małych ilościach w porównaniu z innymi makroskładnikami takimi jak azot (N) i potas (K), ale jest niezbędny. Gdy poziom fosforu osiąga krytycznie niski stan i wystąpią jego niedobory, wzrost roślin jest bardzo dotknięty i zaburzony.

Niedobór fosforu u roślin

Niedobór fosforu może być trudniejszy do zdiagnozowania w porównaniu z niedoborami azotu (N) i potasu (K), ponieważ objawy są często znacznie mniej widoczne gołym okiem. Wczesne wykrycie komplikuje fakt, że niedobór może pojawić się w postaci wolno rozwijającej się rośliny, która będzie organoleptycznie stosunkowo dobrze wyglądać, natomiast jej prawidłowy wzrost będzie zahamowany. Rośliny pozbawione fosforu dojrzewają powoli i dlatego często są mylone ze znacznie młodszymi, zdrowymi roślinami. Niektóre gatunki warzyw, w tym pomidory czy też rośliny z rodziny kapustnych, rozwiną fioletowe zabarwienie na spodzie liści i łodygach. Ten objaw często występuje w późniejszym okresie wzrostu, ponieważ fosfor jest ruchomy w roślinie, co oznacza, że może być przeniesiony do najmłodszego rozwijającego się organu, gdzie jest najbardziej potrzebny. Niedobór fosforu może wynikać z niewystarczającej ilości dostępnego fosforu w glebie, ale może również wystąpić z powodu zbyt niskiej temperatury panującej w glebie, przez co możliwość jego pobrania przez roślinę z gleby może być utrudniona.

Zobacz jakie fosfor dla roślin ma znaczenie

Nadmiar fosforu u roślin

Gdy z kolei poziom fosforu osiąga nadmierny punkt w roślinie, może się to wiązać z niedoborem mikroelementów takich jak: żelazo (Fe), cynk (Zn). Nadmiar fosforu może również prowadzić do zakłócenia normalnego metabolizmu roślin.

Fosfor do roślin – skąd go czerpać?

Źródła fosforu, tj. fosforanów, mogą pochodzić zarówno z nawozów, organicznych i nieorganicznych. Gleby o wysokiej zawartości materii organicznej, zawierają wyższy poziom fosforu organicznego, z materiałów takich jak pozostałości roślinne, nawozy lub komposty i martwe tkanki mikrobiologiczne. W handlu organiczne nawozy fosforanowe obejmują mączkę kostną i różne odmiany kompostowanego obornika, np. obornik drobiowy. Nieorganiczne nawozy fosforanowe są wytwarzane z materiału zwanego fosforanem skalnym, który jest wydobywany, a następnie przetwarzany na produkty o wyższej zawartości fosforanu. Produkty te obejmują: superfosfat, fosforan monoamonu (MAP) i fosforan diamonu (DAP).

Zwrócenie szczególnej uwagi, zarówno na warunki glebowe, jak i środowiskowe, może pomóc plantatorowi uzyskać maksymalną stopę zwrotu zarówno z nawozu, jak i produktu. Należy pamiętać, że fosfor jest składnikiem mało mobilnym w glebie, ale też łatwo podatnym na łączenie się z jonami glinu i żelaza w środowisku kwaśnym, jak i jonami wapnia w odczynie zasadowym gleby, gdzie tworzy związki fosforu niedostępne dla rośliny.

Zobacz artykuł o skutecznych nawozach fosforowych: https://pl.timacagro.com/nawozy-fosforowe/

Firma Timac Agro Polska, biorąc pod uwagę powyższe, ale też patrząc na stan zakwaszenia gleb Polski, gdzie gleby kwaśne i bardzo kwaśne stanowią odpowiednio: 20-40% – 2 województwa, 41-60% – 10 województw, 61-80% – 4 województwa oraz chcąc pomóc producentom roślin w rozwiązaniu problemu z dostępnością fosforu, wprowadziła trzy lata temu na Polski rynek nawozowy gamę produktów z nową formą fosforu w postaci TOP-PHOS. To opatentowana cząsteczka fosforu, która jest zabezpieczona przed uwstecznianiem w środowisku kwaśnym, ale też zasadowym. Dostępność tego składnika w tej formie jest optymalna dla rośliny w każdych warunkach glebowych. Dodatkowo gama nawozów TOP zawierających chroniony fosfor (TOP-PHOS), jest dodatkowo wspomagana kompleksem Physio+ czyli substancją wpływającą obok fosforu na lepsze ukorzenianie się rośliny, a w szczególności na rozwijanie się korzeni włośnikowych. Dzięki temu połączeniu mamy pewność, że roślina będzie w stanie zbudować odpowiedni fundament w postaci silnego systemu korzeniowego, który pozwoli jej prawidłowo funkcjonować i czerpać wodę i składniki pokarmowe z gleby. W niekorzystnych warunkach uprawy – spowodowanych chociażby warunkami atmosferycznymi – pozwoli również lepiej znieść stres i przetrwać niekorzystne warunki, a w końcowym rozrachunku przynieść odpowiedni zysk z plonu producentowi.

Fosfor dla roślin – podsumowanie

Należy pamiętać, zwłaszcza jeśli chodzi o fosfor, że aby optymalnie zaopatrzeć rośliny w ten składnik, trzeba spełnić kilka warunków, a jednym z nich (najważniejszym) jest uregulowany odczyn gleby. Dlatego chcąc produkować warzywa na najwyższym poziomie, zarówno jakości, jak i wielkości plonowania, warto wybrać zabezpieczenie w postaci „antidotum” na możliwe problemy z fosforem w postaci nawozów z technologią TOP-PHOS od Timac Agro Polska. Należy do tego jeszcze dodać doradztwo nawozowe naszych Doradców Techniczno-Handlowych oraz nowoczesne technologie, jakimi się oni posługują, takie jak np. geoskaner glebowy czy fluorymetr. Ten pierwszy określa poziom składników pokarmowych w glebie, a drugi w roślinach w czasie wegetacji, po to, aby móc szybko uzupełnić ich ewentualne niedobory, tak aby nie miało to negatywnego wpływu na ich plonowanie.

Główny specjalista ds. warzywnictwa
Karol Majchrowski